Zdrowie seniora
Specyfika wieku starszego
W procesie fizjologicznego starzenia się, już w średnim wieku następuje stopniowy zanik (atrofia) czynnych komórek w poszczególnych tkankach i narządach, średnio o 1% na dekadę życia. Ubożeje masa kostna i mięśniowa, zmniejsza się podstawowa przemiana materii, słabnie funkcja poszczególnych układów (endokrynologicznego, odpornościowego, sercowo-naczyniowego, oddechowego, pokarmowego itd.). Pojawiają się zmarszczki na skórze, włosy siwieją, zmienia się sylwetka ciała, ogólna sprawność funkcjonalna i intelektualna. Pojawiają się tzw. wielkie problemy geriatryczne, a mianowicie: ograniczenie mobilności, unieruchomienie, zaburzenia stabilności postawy, skłonność do upadków, nietrzymanie zwieraczy, upośledzenie funkcji poznawczych, depresja, niedożywienie, upośledzenie wzroku i słuchu, zespoły jatrogenne.
Pacjenci w wieku podeszłym nie są grupą jednorodną. Jej różnorodność wynika z jednej strony z przebiegu procesu starzenia, który u każdego z nas jest procesem indywidualnym, a z drugiej z występowania u każdej osoby innych przewlekłych procesów chorobowych oraz stosowania innych leków. Dodatkowo wraz z wiekiem coraz większą rolę odgrywa czynnik psychospołeczny. Ma on znaczenie dla wystepowania i przebiegu niektórych chorób (przynależność do grupy, zainteresowanie własną osobą, poczucie użyteczności dla społeczeństwa).
Biorąc pod uwagę fakt, że przebieg procesu starzenia jest indywidualny tym bardziej, że u niektórych pacjentów współwystępują schorzenia, które wpływają na ogólną sprawność, wśród osób starszych możemy wyodrębnić grupę osób, u których na stopień sprawności funkcjonalnej wpływają zmiany tylko wynikające z procesu starzenia i mówimy wtedy o tzw. starzeniu pomyślnym oraz grupę osób, u których na ich sprawność wpływa nie tylko sam proces starzenia, lecz dodatkowo współwystępujące schorzenia – mówimy wtedy o starzenia niepomyślnym.
Wśród populacji osób w wieku podeszłym możemy wyróżnić zarówno osoby zdrowe, które czesto prowadzą aktywny tryb życia, chorych sprawnych mimo wystepowania często licznych procesów chorobowych, jak i chorych z różnego stopnia niesprawnością funkcjonalna. Zmienia sie rytm snu i czuwania, m.in. na skutek zmniejszenia wydzielania hormonu melatoniny – pojawiają się dzienne drzemki, a skraca się długość snu w nocy.
Zwalnia przemiana materii, co powoduje mniejsze zapotrzebowanie kaloryczne. Udowodniono, że zmniejszenie kaloryczności posiłków (przy zachowaniu ich pełnej wartości) opóźnia proces starzenia sięi wydłuża życie. Wraz z upływem czasu zmniejsza się ilość tkanki mieśniowej i kostnej, a zwiększa tłuszczowej. Zmniejszenie masy mięśni oraz ich siły ̨ pogarsza sprawność fizyczna, senior podczas wysiłku częściej robi przerwy.
Kości zmniejszaja swoją masę (ok. 1% na rok) oraz gestość. Zmniejsza sie także wzrost. Degeneracji ulegają chrzastki stawowe (zwłaszcza u osób otyłych), co zmniejsza zakres ruchu. W komórkach osób starszych wolniej zachodzi proces produkcji białek, co wpływa na wolniejsze tempo odnowy komórek organizmu, np. po powstaniu rany. U osób starszych zazwyczaj zmniejsza się liczba komórek nerwowych (zarówno w mózgu, jak i nerwów obwodowych), ponadto ulegająone uszkodzeniom.
Pogarsza się też przekazywanie informacji pomiedzy nimi. Dochodzi do spadku szybkości analizowania informacji, które dostają się do naszego mózgowia. Pogarsza się uwaga, przekazywanie informacji z receptorów w skórze, mieśniach i w innych narządach do ośrodkowego układu nerwowego, które informują o położeniu poszczególnych cześci ciała, temperaturze, kształcie dotykanych powierzchni, np. stopą, palcami rąk.
Pogarsza sie koordynacja wzrokowo-ruchowa, seniorzy skarżą się na zawroty głowy, które mogą spowodować upadki. Po 40 r. ż. nastepuje ubytek słuchu ok. 1dB/rok. Poczatkowo dotyczy tonów wysokich, potem również niskich, pojawia sie szum w uszach. Układ krażenia trudniej adaptuje się do zwiekszonego wysiłku. Tętnice stają się mniej elastyczne i poszerzone. U niektórych seniorów mogą pojawiać się nagłe spadki ciśnienia krwi po zmianie pozycji ciała lub po posiłku (po od 1 do 3 godzin po posiłku).
U seniorów zauważamy stopniowo zmniejszajacą się ruchomość klatki piersiowej, więcej zalegającego powietrza w drogach oddechowych. Skóra wiotczeje, pojawiają się na niej zmarszczki i plamy, staje się cieńsza, traci funkcje obronne (staje się bardziej przepuszczalna dla bakterii i toksyn), łatwiej dochodzi w niej do powstawania nieprawidłowych komórek, rany powstają łatwo, a goją się znacznie dłużej. Zmniejszenie wydolności perystaltyki jelit, kwasowości soku żoładkowego oraz upośledzenia funkcji watroby i zmniejszenia aktywności enzymów trawiennych.
Informacja nr 6201
Starzenie się naszego społeczeństwa wpływa na wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne wśród seniorów, dlatego też LOW NFZ dokłada wszelkich starań, aby dostępność do świadczeń zdrowotnych dedykowanych seniorom była jak najlepsza. Nie mniej istotna dla tych osób jest również wiedza na temat posiadanych praw oraz funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. Zakładka „Zdrowie Seniora” ma być wsparciem informacyjnym w zakresie opieki zdrowotnej i służyć, jako przewodnik po systemie ochrony zdrowia.